Fryslân’s soan
2 - Arbeider anno 1860
Pieter Jelles Troelstra werd geboren op 20 april 1860 in Leeuwarden. Het
gezin Troesltra behoorde toentertijd zeker tot de midden- zo niet tot de hogere
klasse toentertijd.
Rondom 1860 zet de industrialisatie in Nederland eindelijk door. Met deze
ontwikkeling groeide het aantal verpauperde arbeiders, dus ook kinderen, en de
sloppenwijken. Deze ontwikkelingen zorgden voor nieuwe reacties op armoede.
De liberalen wilden
af van de beperkingen die de economie teveel regelden: een vrije markt zou de
economie ten goede komen en vervolgens het probleem van de armoede oplossen.
Dit bleek niet te werken. De rijken verrijkten zichzelf en in het bijzonder de
rijke industriëlen hadden belang bij werknemers die niet teveel eisen konden
stellen.
In de steden woonden de arme families in de stinkende sloppen vol
ongedierte. De open riolen veroorzaakten regelmatige uitbraken van
cholera-epidemieën. De rijken kwamen niet in deze achterafbuurten en wisten
niet veelal hoe erg het was. De meesten hadden daar ook geen behoefte aan.
Armoede was nu eenmaal een onderdeel van het leven en de armen moesten hun plek
kennen en verder hun mond houden.
Datzelfde gold voor arbeiders die op het platteland woonden. Wat te denken
aan de veenkolonies waar arbeiders min of meer als slaven geketend waren aan de
veenbazen. Men kon geen kant op en had zeker geen uitzicht op een beter
bestaan.
Werkgevers die zich wel iets aantrokken van de armoedige omstandigheden van
hun arbeiders, deden dat meestal uit praktische overwegingen. Sommige bedrijven
bouwden voor hun personeel huizen met lage huren in de buurt van de fabriek.
Betere huisvesting hield de arbeiders gezond en daarnaast konden ze in de gaten
worden gehouden.
Armoede moest dus in zekere maten beteugeld worden maar vooral om de
economie draaiende te houden. Dit was tegen het zere been van de Socialisten. Zij wilden
geen liefdadigheid of paternalistische werkgevers maar banen voor de arbeiders.
Zij kregen aan het eind van de 19e eeuw steeds meer aanhangers. Zij hadden ook
kritiek op de religieuze armenzorg vanwege de betutteling van de armen.
Pieter Jelles werd kortom geboren in een tijd met veel armoede onder
arbeiders: keihard werken, lage lonen, geen rechten enkel plichten, grote
gezinnen, uitzichtloosheid, drankmisbruik, gedwongen winkelnering en ga zo maar
door.
Als arbeider anno 1860 leefde je om te werken en te doen wat je werd
gezegd.
Lied 'Arbeider anno 1860': https://youtu.be/KN4_cI79rsk
Wordt vervolgd: dinsdag 5 mei de volgende aflevering – Unbesoarge
Geen opmerkingen:
Een reactie posten