zaterdag 2 mei 2020


Fryslân’s soan 2 -  Arbeider anno 1860

Pieter Jelles Troelstra werd geboren op 20 april 1860 in Leeuwarden. Het gezin Troesltra behoorde toentertijd zeker tot de midden- zo niet tot de hogere klasse toentertijd.

Rondom 1860 zet de industrialisatie in Nederland eindelijk door. Met deze ontwikkeling groeide het aantal verpauperde arbeiders, dus ook kinderen, en de sloppenwijken. Deze ontwikkelingen zorgden voor nieuwe reacties op armoede. De liberalen wilden af van de beperkingen die de economie teveel regelden: een vrije markt zou de economie ten goede komen en vervolgens het probleem van de armoede oplossen. Dit bleek niet te werken. De rijken verrijkten zichzelf en in het bijzonder de rijke industriëlen hadden belang bij werknemers die niet teveel eisen konden stellen.

In de steden woonden de arme families in de stinkende sloppen vol ongedierte. De open riolen veroorzaakten regelmatige uitbraken van cholera-epidemieën. De rijken kwamen niet in deze achterafbuurten en wisten niet veelal hoe erg het was. De meesten hadden daar ook geen behoefte aan. Armoede was nu eenmaal een onderdeel van het leven en de armen moesten hun plek kennen en verder hun mond houden.



Datzelfde gold voor arbeiders die op het platteland woonden. Wat te denken aan de veenkolonies waar arbeiders min of meer als slaven geketend waren aan de veenbazen. Men kon geen kant op en had zeker geen uitzicht op een beter bestaan.

Werkgevers die zich wel iets aantrokken van de armoedige omstandigheden van hun arbeiders, deden dat meestal uit praktische overwegingen. Sommige bedrijven bouwden voor hun personeel huizen met lage huren in de buurt van de fabriek. Betere huisvesting hield de arbeiders gezond en daarnaast konden ze in de gaten worden gehouden.

Armoede moest dus in zekere maten beteugeld worden maar vooral om de economie draaiende te houden. Dit was tegen het zere been van de Socialisten. Zij wilden geen liefdadigheid of paternalistische werkgevers maar banen voor de arbeiders. Zij kregen aan het eind van de 19e eeuw steeds meer aanhangers. Zij hadden ook kritiek op de religieuze armenzorg vanwege de betutteling van de armen.

Pieter Jelles werd kortom geboren in een tijd met veel armoede onder arbeiders: keihard werken, lage lonen, geen rechten enkel plichten, grote gezinnen, uitzichtloosheid, drankmisbruik, gedwongen winkelnering en ga zo maar door.
Als arbeider anno 1860 leefde je om te werken en te doen wat je werd gezegd.
Lied 'Arbeider anno 1860': https://youtu.be/KN4_cI79rsk

Wordt vervolgd: dinsdag 5 mei de volgende aflevering – Unbesoarge

Geen opmerkingen:

Een reactie posten